1947ൽ സ്വാതന്ത്ര്യപൂർവ്വ ബ്രിട്ടീഷ് ഇന്ത്യയെ രണ്ട് സ്വതന്ത്ര രാജ്യങ്ങളായി വിഭജിച്ച പ്രക്രിയയാണ് ഇന്ത്യാ വിഭജനം എന്ന പേരിൽ ചരിത്രത്തിൽ കുപ്രസിദ്ധമായിരിക്കുന്നത്. വിഭജനത്തിന്റെ ഭാഗമായി സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യക്കൊപ്പം പാകിസ്താൻ എന്ന രാജ്യം കൂടി പിറവികൊണ്ടു. 1947 ഓഗസ്റ്റ് 14, 15 തീയതികളിലായിരുന്നു വിഭജനം സാങ്കേതികമായി നിലവിൽ വന്നത്. വിഭജനത്തിന്റെ ഭാഗമായി ഇരു രാഷ്ട്രങ്ങൾക്കിടയിലും അതിർത്തികൾ നിർണ്ണയിക്കപ്പെട്ടു. വിഭജനം ദശലക്ഷക്കണക്കിന് മനുഷ്യരുടെ പലായനത്തിനും ഭീകരമായ അക്രമങ്ങൾക്കും വഴിവെച്ചു.
രണ്ട് നൂറ്റാണ്ടുകൾ നീണ്ട ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിനൊടുവിൽ 1947ലാണ് ഇന്ത്യക്ക് സ്വാതന്ത്ര്യം നൽകാൻ ബ്രിട്ടീഷ് സർക്കാർ തീരുമാനിച്ചത്. അക്കാലത്തെ ഏറ്റവും വലിയ രാഷ്ട്രീയ പ്രസ്ഥാനമായിരുന്ന ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ് ഒരു ഏകീകൃത ഇന്ത്യക്ക് വേണ്ടി വാദിച്ചു. എന്നാൽ മുഹമ്മദലി ജിന്ന നേതൃത്വം നൽകുന്ന ഓൾ ഇന്ത്യ മുസ്ലീം ലീഗ്, മുസ്ലീങ്ങൾക്ക് വേണ്ടി പാകിസ്താൻ എന്ന പ്രത്യേക രാജ്യം വേണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ടു. ഏകീകൃത ഇന്ത്യയിൽ ഭൂരിപക്ഷമായ ഹിന്ദുക്കൾക്ക് രാഷ്ട്രീയ ആധിപത്യം ഉണ്ടായിരിക്കും എന്ന ന്യായമാണ് വിഭജനം എന്ന ആവശ്യത്തിന് ഉപോത്ബലകമായി ജിന്ന മുന്നോട്ട് വെച്ചത്.
വിഭജനം എന്ന ആവശ്യത്തിൽ ഒരു വിട്ടുവീഴ്ചയ്ക്കും ലീഗ് തയ്യാറാകാതിരുന്നതോടെ, ബ്രിട്ടീഷ് ഇന്ത്യയെ രണ്ട് രാജ്യങ്ങളായി വിഭജിച്ച് പാകിസ്താൻ യാഥാർത്ഥ്യമാക്കാൻ അന്നത്തെ വൈസ്രോയി ആയിരുന്ന മൗണ്ട് ബാറ്റൺ പ്രഭു തീരുമാനിച്ചു. പുതിയ രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിലെ അതിർത്തികൾ വരയ്ക്കുന്നതിന് സർ സിറിൾ റാഡ്ക്ലിഫ് എന്ന ബ്രിട്ടീഷ് നിയമജ്ഞനെ ചുമതലപ്പെടുത്തി. അങ്ങനെ ഇന്ത്യക്കും പാകിസ്താനും ഇടയിൽ വിഭജനത്തിന്റെ റാഡ്ക്ലിഫ് രേഖ നിലവിൽ വന്നു.
ബ്രിട്ടീഷ് ഇന്ത്യയുടെ ഭാഗമായിരുന്ന പഞ്ചാബ്, ബംഗാൾ എന്നീ പ്രവിശ്യകളെയാണ് റാഡ്ക്ലിഫ് രേഖ പ്രധാനമായും വിഭജിച്ചത്. അക്കാലത്ത് ഹിന്ദു, മുസ്ലീം ജനസംഖ്യ ഏറെക്കുറെ തുല്യമായിരുന്ന പ്രവിശ്യകളായിരുന്നു ഇവ. അതിർത്തി പുനർനിർണ്ണയം നിലവിൽ വന്നതോടെ, മനുഷ്യ ചരിത്രത്തിലെ തന്നെ ഏറ്റവും വലിയ പലായനത്തിന് ഇന്ത്യ സാക്ഷ്യം വഹിച്ചു. മതത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ രണ്ടായി വിഭജിക്കപ്പെട്ട പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് ആളുകൾ കൂട്ടത്തോടെ യാത്ര ആരംഭിച്ചു.
വിഭജനം വലിയ തോതിലുള്ള അക്രമങ്ങൾക്കും കലാപങ്ങൾക്കും കൂട്ടക്കൊലകൾക്കും ബലാത്സംഗങ്ങൾക്കും കാരണമായി. ഇരു രാജ്യങ്ങളിലുമായി ഏകദേശം ഇരുപത് ലക്ഷത്തോളം മനുഷ്യർക്ക് ജീവഹാനി സംഭവിച്ചു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് മനുഷ്യർക്ക് അവരുടെ ജീവിതസർവ്വസ്വവും നഷ്ടമായി. ജീവിതം വീണ്ടും കരുപ്പിടിപ്പിക്കാനുള്ള യാതനകൾ അതിർത്തികളിൽ കണ്ണീർച്ചാലുകൾ തീർത്തു.
വിഭജനത്തെ തുടർന്ന് ഇന്ത്യക്കും പാകിസ്താനുമിടയിൽ ശത്രുത വളർന്നു. കശ്മീർ പ്രശ്നം ശത്രുതയുടെ കേന്ദ്ര ബിന്ദുവായി. ഇന്നും ഇരു രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിലുമായി നിലനിൽക്കുന്ന പ്രശ്നങ്ങൾ ദക്ഷിണേഷ്യയുടെ ഏറ്റവും വലിയ രാഷ്ട്രീയ തലവേദനയാണ്.
ദശാബ്ദങ്ങൾ നീണ്ടുനിന്ന സംഘർഷങ്ങളെ തുടർന്ന് 1971ൽ കിഴക്കൻ പാകിസ്താൻ, ബംഗ്ലാദേശ് എന്ന സ്വതന്ത്ര രാജ്യമായി മാറി. ഇന്നും ഏഷ്യൻ ഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെയും ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെയും രാഷ്ട്രീയ, സാമൂഹിക, സാംസ്കാരിക ഭൂമികകളെ കലുഷിതമാക്കുന്ന ചരിത്രത്തിലെ ഇരുണ്ട അദ്ധ്യായമായി ഇന്ത്യാ വിഭജനം നിലകൊള്ളുന്നു.
